Νυκτερινές λήψεις

Ο μυστηριώδης κόσμος της νύκτας

Συνήθως αναφερόμαστε σε ημερήσια φωτογραφία με φυσικό περιβαλλοντικό φωτισμό. Τη νύκτα τα πάντα αλλάζουν. Το αστικό τοπίο μεταμορφώνεται με τα φωτιζόμενα κτίρια, τα φώτα των αυτοκινήτων στις λεωφόρους, τα συντριβάνια και τις φωτεινές επιγραφές. Για το φωτογράφο η ιδιαίτερη ατμόσφαιρα της νύκτας, δημιουργεί ερεθίσματα και προκλήσεις για να αποτυπώσει την διαφορετική άποψη για το περιβάλλον του. Κατά βάση είναι οι προβολείς, οι λάμπες φθορισμού και γενικότερα οι φωτεινές πηγές με τις διαφορετικές χρωματικές θερμοκρασίες που δημιουργούν την μαγική, εξωπραγματική αίσθηση της νυκτερινής πόλης.

την πράξη όμως παρατηρούμε ένα πρόβλημα: στη νυκτερινή φωτογράφηση τα επίπεδα φωτισμού είναι χαμηλά και αρκετές φορές ξεφεύγουν από τις δυνατότητες της φωτομέτρησης Όταν λοιπόν οι χρόνοι έκθεσης είναι πολύ παρατεταμένοι, συμβαίνει να ξεφεύγουν από την κλίμακα μέτρησης των ενσωματωμένων φωτομέτρων της μηχανής. Οι περισσότερες ρεφλέξ έχουν κάτω όριο ταχυτήτων φωτοφράκτη από 1 ως 30sec. Ακόμη χειρότερα, στις digital compact ο χρονισμός του φωτοφράκτη σταματά στα 1 ή 2sec. Όμως οι νυκτερινές λήψεις ξεπερνούν συχνά αυτά τα «κατώτερα» όρια, και μάλιστα όταν επιλέγονται κλειστά διαφράγματα για καλό βάθος πεδίου. Τότε, οι φωτογράφοι με τη σειρά τους, δεν έχουν άλλη δυνατότητα παρά να παίρνουν ενδείξεις φωτομέτρησης από ευαίσθητα φωτόμετρα χειρός είτε ν” αξιοποιούν την πείρα τους ή τις υποδείξεις κάποιων πινάκων για νυκτερινές λήψεις.

Περισσότερα σε πόζα Β

Η πόζα Β προεκτείνει την κλίμακα των «αργών» ταχυτήτων, τη στιγμή που η γκάμα των διαφραγμάτων είναι συγκεκριμένη και εκτείνεται από το μέγιστο (τελείως ανοικτό διάφραγμα) ως το ελάχιστο (τελείως κλειστό) διάφραγμα π.χ. σε ένα τυπικό 50mm φακό από f/1,8 ωςί/22. Έτσι αν ο χρονισμός του κλείστρου (φωτοφράκτη) φθάνει ως τα 2sec. με την πόζα B συνεχίζουμε ως αρκετά λεπτά απλά έχοντας επιλέξει Β και κρατώντας πατημένο το κουμπί απελευθέρωσης – συνήθως με την βοήθεια εξαρτήματος ντεκλανσέρ ή ηλεκτρονικού remote control. Επειδή σε πολύ αργές ταχύτητες δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι για τη σωστή φωτομέτρηση πειραματιζόμαστε κάνοντας bracketing δηλ. διαδοχικές εκθέσεις σε βήματα Vi ή lstop. Όσον αφορά τη νυκτερινή φωτογραφία το bracketing γίνεται με ένα σταθερό μεσαίο προς κλειστό διάφραγμα (f/5.6 ή f/8 ή f/11) πραγματοποιώντας διαδοχικές λήψεις: Παράδειγμα: έστω ότι η αρχική ένδειξη φωτομέτρησης είναι διάφραγμα f/8 και χρόνος 8 sec. Κάνουμε bracketing δηλ. πέραν της αρχικής μια δεύτερη και τρίτη λήψη πάντα με το f/8 αλλά διαδοχική διαφοροποίηση στους χρόνους, δηλ. 4 και 15sec.

Χρωματική θερμοκρασία

Όταν κάνουμε τις στάνταρ λήψεις με φυσικό περιβαλλοντικό φως (ήλιο) κατά τη διάρκεια της ημέρας τυπικά έχουμε χρωματική θερμοκρασία 5.500°Kelvin. Στην πραγματικότητα μπορεί να έχουμε ψυχρό φωτισμό (με συννεφιά) που ίσως φθάνει και τα 8.000°Κ και γίνεται αντιληπτός σαν μπλεδίλα ή θερμούς τόνους στη ζώνη του ηλιοβασιλέμματος όταν ο ήλιος πέφτει χαμηλά στη γραμμή του ορίζοντα, χαρίζοντας θερμή, ευχάριστη χροιά. Τη νύκτα, εξαρτώμαστε απόλυτα από τη χρωματική θερμοκρασία του τεχνητού φωτισμού δηλ. των φωτιστικών πηγών. Ανάλογα με τον τύπο της φωτιστικής πηγής (βολφραμίου, αλογόνου, φθορισμού, neon κλπ.) δίνουν διαφορετική χρωματική χροιά: θερμούς τόνους οι λαμπτήρες πυράκτωσης, πρασινομπλε οι αλογόνου κλπ. Παρότι η ανθρώπινη όραση ψυχολογικά αυτοπροσαρμόζεται και κατά κάποιο τρόπο «εξισορροπεί» το φωτισμό, το φωτοευαίσθητο μέσο, είτε αυτό είναι αισθητήρας είτε φιλμ, είναι πιο …αμερόληπτο και καταγράφει με ακρίβεια τις χροιές. Στις ψηφιακές μηχανές υπάρχουν ειδικές ρυθμίσεις χρωματικής εξισοσρρόπησης (white balance). Έτσι, μπορούμε να «φέρουμε» σε μεγάλο βαθμό λήψεις που θα υπέφεραν από σοβαρές χρωματικές αποκλίσεις: ποιος δεν θυμάται πόσο κίτρινες έβγαιναν οι φιλμάτες φωτογραφίες από εσωτερικά με λάμπες πυράκτωσης. Αυτό το ενοχλητικό φαινόμενο διορθώνεται σε μεγάλο βαθμό στις ψηφιακές μηχανές, ειδικά σε αυτές με πολλές παραμετροποιήσεις στο WB.

7 απλά μυστικά

1. Τρίποδο. Απαραίτητος σύντροφος της νυκτερινής φωτογραφίας. ΙΟσο σταθερότερο τόσο το καλύτερο, γιατί ακινητοποιεί το σύστημα μας και εξασφαλίζει την μέγιστη δυνατή ευκρίνεια και καθαρότητα στις λήψεις. Προτιμήστε γνωστές μάρκες που προσφέρουν τα απαραίτητα αξεσουάρ δηλ. εναλλακτές κεφαλές, θήκες, πόδια με λάιστιχα ή καρφιά ανάλογα με το έδαφος κλπ.
E-3 GUI-19-12. Οι ηλεκτρονικά χρονιζόμενοι φωτοφράκτες καταναλίσκουν ηλεκτρική ενέργεια στην πόζα Β, κινδυνεύοντας να εξαντλήσουν γρήγορα το φορτίο της μπαταρίας. Σκεφθείτε ότι ένα καρέ στην πόζα Β αντιστοιχεί σε εκατοντάδες καρέ με γρήγορη ταχύτητα.
3. H εστίαση τη νύκτα είναι δύσκολη υπόθεση. Μερικοί προτιμούν να μετράνε κατά προσέγγιση την απόσταση μεταφέροντάς τη στο δακτυλίδι νεταρίσματος του φακού. Έτσι το autofocus ακυρώνεται εκ των πραγμάτων. Στο slow sync με πόζα Β μπορούμε να αξιοποιήσουμε το υπέρυθρο
βοήθημα εστίασης του φλας ή της μηχανής (το οποίο έχει εμβέλεια 5-10μέτρα max).
4. Το bracketing είναι απαραίτητο. Ψάξτε για την αντίστοιχη λειτουργία στα μενού της μηχανής σας.(με την διευκρίνιση ότι κάνει bracketing στην ταχύτητα αφήνοντας σταθερό το διάφραγμα).. Μόλις πειραματιστούμε αρκετά με διάφορες τυπικές σκηνές πόλης π.χ. τροχιές από φώτα αυτοκινήτων, λούνα παρκ, φώτα δρόμου, καλοφωτισμένα κτίρια και μνημεία διαμορφώνουμε τον προσωπικό μας πίνακα. Στις επόμενες φορές τα πράγματα θα είναι απλούστερα για μας.
5. Εξισορροπήστε τη χρωματική θερμοκρασία μέσω του μενού White balance. Το καλύτερο που προτείνουμε είναι το custom WB που γίνεται κρατώντας ένα φύλλο λευκό χαρτί στον συγκεκριμένο φωτισμό και απομνημονεύοντας τη ρύθμιση. Πολύ βολικές σε αρκετές DSLR με προχωρημένα μενού είναι και οι ρυθμίσεις απευθείας σε βαθμούς Kelvin.
6. Ευαισθησία. Αντίθετα με όσα υποθέτει ο απλός χρήστης, συνιστάται η επιλογή αργής ισοδύναμης ευαισθησίας. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγουμε τον υπερβολικό χρωματικό θόρυβο. Εξ άλλου, τη στιγμή που δουλεύουμε με τρίποδο, δεν μας απασχολεί το θέμα του κουνήματος της λήψης και δεν πειράζει αν δουλέψουμε με αργή ταχύτητα.
7. Η πόζα Β διαφέρει από την πόζα Τ των πολύ παλιών φωτογραφικών μηχανών (οι νέοι φωτογράφοι σίγουρα δεν γνωρίζουν τι σημαίνει Τ): στην πρώτη ο φωτοφράκτης παραμένει ανοικτός όσο πατάμε το κουμπί του κλείστρου ενώ στη δεύτερη το πατάμε δύο φορές, μια στην αρχή και μια στο τέλος της λήψης.